Konkurs 11, Moduł: Uniwersalia 2.1; NPRH/U21/SP/507540/2021/11

Romantyzm, czyli inter esse to piąta komparatystyczna książka w dorobku autorki. Tytułowe inter esse – kategoria pożyczona od Sørena Kierkegaarda – wskazuje na „to trzecie”; to, co znajduje się pomiędzy, wymykające się jednoznacznym klasyfikacjom, a co stanowi istotę romantyzmu. Książka ma charakter porównawczy – dotyczy głównie literatury polskiej i europejskiej. Zawarte tu szkice pokazują komplikacje romantycznego „ja” rozpiętego między mocnym ego a podmiotowością słabą. Pierwszy rozdział poświęcony jest właśnie romantycznemu podmiotowi. Przyjmując istnienie mocnych konstrukcji podmiotowych w romantyzmie, autorka zwraca uwagę na te jego miejsca, w których ten esencjalistyczny model ulega zachwianiu. Wskazywane tu symptomy kryzysu mocnego „ja” uznane zostają za jedne z najistotniejszych romantycznych antecedencji nowoczesności. Kolejna część książki eksponuje oscylację między natchnieniem a wirtuozerią i dotyczy twórczości pisarzy decydujących o kształcie romantyzmu w Polsce i we Francji, przedstawicieli „pokolenia Magów”: Adama Mickiewicza i Victora Hugo. Zestawione są ze sobą najważniejsze dla myślenia o poezji etapy drogi twórczej Mickiewicza i Hugo. Szczególną uwagę poświęcono romantycznemu orientalizmowi Sonetów krymskich i Les Orientales odczytanemu w kontekście postkolonialnym, a także modalności elegijnej w twórczości poetyckiej Hugo oraz ewolucji Mickiewiczowskiej koncepcji natchnienia i związanych z nią figur. Następna część sytuuje się między pisarstwem kobiecym Marceliny Despordes-Valmore i Narcyzy Żmichowskiej, w którym poezja i kobiecość zostają zderzone jako wartości wykluczające się, a jednak współistniejące, a fantazmatem kobiecości w tekstach Zygmunta Krasińskiego i Gérarda de Nerval. Znaczenie kluczowe dla owego fantazmatu mają postaci czarodziejek, uwodzicielek, z którymi wiąże się opera u Nervala. Rozdział o Krasińskim prezentują literackie i paraliterackie wypowiedzi poety zdradzającego wyczulenie na kwestię kobiecą, wyłamujących się ze stereotypowego postrzegania ról społecznych. W końcu część ostatnia, najobszerniejsza koncentruje się na oscylacji między optymistycznymi i pesymistycznymi – prowadzącymi w stronę nihilizmu – reakcjami na pooświeceniowe odczarowanie świata. Tu czytelnik znajdzie wpisaną w koncepcję „romantyzowania świata” prezentację „drugiego czaru” Novalisa, a także interpretację „nicościowych” (przedstawiających nicość) tekstów wczesnego romantyzmu autorstwa Augusta Kligemanna, Jean Paula Richtera, Georga Büchnera, Heinricha von Kleista, Friedricha Hölderlina, Karela Hynka Máchy, Antoniego Malczewskiego. Osobno przedstawiona jest analiza Straży nocnych Bonawentury (Klingemanna) – uznawanych za pierwszą powieść nihilistyczną i pre-postmodernistyczną zarazem, interpretacja onirycznych apokalips w genewskich fragmentach Krasińskiego oraz lektura Króla zamczyska Seweryna Goszczyńskiego jako powieści o pamięci, zwłaszcza zaś o relacji między pamięcią indywidualną i zbiorową.

Dofinansowanie: 69.939,00 zł
Całkowita wartość: 69.939,00 zł

Data podpisania umowy: 13.09.2022